عنوان: نخستین همایش ملی الهیات شهر

سطح برگزاری: ملی

وب سایت: http://urbantheology2021.um.ac.ir/fa/

ایمیل: ishm@um.ac.ir

تلفن دبیرخانه: 05138804859

برگزارکننده / برگزارکنندگان: فردوسی مشهد

محل برگزاری: پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی ، مشهد،میدان آزادی، پردیس دانشگاه فردوسی مشهد،بلوار پژوهش، سه راهی سمت چپ ،
ساختمان پژوهشکده ها ،طبقه دوم

آخرین مهلت ارسال مقالات: ۱۴۰۰/۱۰/۳۰

اعلام نتایج داوری: …

آخرین مهلت ثبت نام: …

تاریخ برگزاری: ۱۴۰۱/۰۲/۲۹

دبیر علمی: آیت الله دکتر احمد مبلغی

دبیر اجرایی: …

شماره همراه دبیر: 09932062818

محورها:

نظریه‌های الهیاتی درباره زندگی شهری

تاثیر زندگی شهری و تحولات آن بر الهیات

الهیات؛ اخلاق و حقوق شهروندی

الهیات؛ برنامه‌ریزی و طراحی شهری

الهیات؛ هویت و منظر شهری

الهیات و توسعه پایدار شهری

توضیحات:

مسأله الهیات شهر

الهیات شهر (Urban Theology) واکاوی و بازخوانی روشمند متون مقدس با نگاه شهری و خوانش زندگی شهریِ انسان معاصر با نگاه الهیاتی است و همچنین در الهیات شهر به‌دنبال «تحقق» و عینیت یافتن ایمان، امید، رستگاری، نجات، رهایی، احسان، عدالت و آزادی در متن زندگی شهری هستیم. چه اینکه الهیات شهر تنها در بعد نظری و دانشی مطرح نمی‌شود بلکه مهم، بعد عملی و حضور معنویت و ایمان در متن زندگی شهری در جهان کنونی است. الهیات شهر در عین اینکه رویکردی الهیاتی است، تلاشی عمل‌گرایانه در شهر به‌شمار می‌رود.

در الهیات شهر برای پاسخ علمی بدین پرسش‌های بنیادین، جستجو و کاوش می‌کنیم:

حضور فعال و پویای خدا در شهر چگونه است؟ آیا خدا در شهر صحبت می‌کند و اگر چنین است چگونه و از کجا صدای خدا را می‌شنویم و کجا شاهد اراده خدا هستیم؟ چگونه می‌توان صدای خدا را در متن شهر تعیین کرد؟ معنویت و ایمان به خدا چگونه با زندگی شهریِ امروزین پیوند می‌خورد؟

چگونه می‌توان در همه لایه‌های بافت شهری خواه برنامه‌ریزی شهری، امنیت آب و غذا، تأمین مسکن و مراقبت‌های بهداشتی یا چالش‌های زیست‌محیطی شهر، پیام الهی را مشاهده کرد و دانش‌های الهیاتی چگونه و با چه روشی اینگونه چالش‌های شهری را برطرف خواهند ساخت و به حل مسأله‌های شهری کمک خواهند کرد؟

نهاد دین (مانند کلیسا در جهان مسیحیت و مسجد، حسینیه، حرم‌ها و مراکز رسمی و غیر رسمی دینی در جهان اسلام) چه نقشی در ابعاد و لایه‌های مختلف زندگی شهری دارد؟ و چگونه دین می‌تواند در سطح برنامه‌ریزی شهری، طراحی شهری، هنر شهری، مدیریت منابع و … حضور داشته باشد؟

البته الهیات شهر به‌معنای ایدئولوژیک شدن شهر نیست اگر چه که باید گفت الهیات شهر در تفکر پساسکولاریسم جای می‌گیرد و به‌دنبال حضور جدی تر دین و ایمان در زندگی شهری است تا به بهبود کیفیت زندگی شهری کمک کند.

الهیات شهر به دنبال اقتدارگرایی نهاد دین در شهر نیست بلکه حرکتی انسانی، علمی و روشمند است که با عملگرایی به دنبال بسط ایمان و اهداف ادیان از جمله عدالت و احسان و امید در زندگی شهری است.

همچنین الهیات شهر در بافتار شهر و محله‌ها جریان می‌یابد و یک رویه دوسویه، متقابل و انعکاسی است که دین/نهاد دین در فرایندی دادوستدی با محله‌های شهری ارتباط برقرار می‌کند. نمی‌توان بدون توجه به شرایط عینی و محیطی، الهیات شهر را درخلأ فهمید و الهیات سیستماتیک/حداکثری را از قفسه کتابخانه بیرون کشید و آن را بر شهر گسترانید!

خاستگاه تاریخی الهیات شهر در غرب به «گزارش ایمان در شهر» (Faith in the City report) برمی‌گردد که در سال ۱۹۸۵ اسقف اعظم بریتانیا به سیاست‌های تاچری در زمینه دین در شهر انتقاد کرده و گزارشی از فقر و نبود عدالت ارائه داده بود. این گزارش از عدم توجه شایسته دولت به نهاد کلیسا و دین‌داری و ضعف ایمان به‌عنوان نارسایی‌های شهری سخن رانده بود.

باری! الهیات شهر دارای رویکردهای مختلفی است. الهیات شهر با رویکرد ریزوماتیک (حرکتی ناهمگون و به‌هم پیوسته و شبکه‌وار بر اساس اندیشه فیلسوف فرانسوی ژیل دلوز) به پدیدارشدن در شکاف‌ها در شهر تمایل دارد و به‌دنبال خدماتی خارج از قلمرو کلیسای اصلی/تولیت اماکن مقدس و مراکز نهادی است.

الهیات شهریِ ریزوماتیک با درهم‌تنیدگی فضایی‌مکانی حرکت می‌کند و درپیِ ایجاد اتصال و پیوستن به شبکه‌های ارتباطی است. این رویکرد در الهیات شهر با حرکت افقی و بین‌رشته‌ای، نهادگریز و غیرمتمرکز و تمایل به موقعیت‌های دینی سیال و روان دارد. الهیات شهری ریزوماتیک به‌دنبال فضاهای عمومیِ پست سکولار در شهر است و در حوزه عمومی(هابرماس) فعالیت می‌کند. این رویکرد در الهیات شهر، گفت‌وگویی، تکثرگرا و مشارکت‌جو با سازمان‌های ایمان‌نهادِ مردمی است.

پیشینه و ضرورت همایش الهیات شهر

در ایران تا کنون، عنوان «الهیات شهر» در هیچ فضای دانشی و رسانه‌ای اساسا مطرح نشده است [۱] و حتی ترجمه‌ای نسبت به مقالات و کتاب‌هایی که با عنوان یا موضوع الهیات شهر نوشته شده، صورت نگرفته است و برای اولین بار با طرح این همایش، الهیات شهر در جامعه علمی و رسانه‌ای ایران عنوان می‌شود.

تا کنون همایش‌هایی با عنوان شهر اسلامی، آرمانشهر اسلامی و شهر ایرانی اسلامی که بیشتر به ترسیم شهر مطلوب و ایده‌آل در اندیشه اسلامی پرداخته و یا صرفا تحلیل تاریخی شهرهای جهان اسلام بوده، برگزار شده است. اما تمایز الهیات شهر با عناوینی از این دست و نیز ضرورت طرح آن در موارد زیر است:

الهیات شهر، عنوانی جهانی و شناخته شده‌تر در دانش الهیات به‌ویژه در دنیای مسیحیت است که می‌تواند از رویکردی تطبیقی نیز برخوردار باشد؛ رویکردی تطبیقی میان اسلام و مسیحیت. (چه در عرصه دانش و چه در زمینه تجارب)

الهیات شهر اگر چه که نگاهی آینده‌پژوهانه دارد اما صرفا ترسیم‌کننده فضای ایده‌آل و مطلوب برای شهر نیست بلکه تلاش دارد با زندگی شهریِ انسان کنونی با تمام پیشرفت‌ها و تحولات و پیچیدگی‌هایی که دارد پیوند بخورد و خود را در متن زندگی شهری نشان دهد.

الهیات شهر گرایشی الهیاتی با رویکرد شهری است وکاملا می‌تواند به‌عنوان یک دانش در نظام علمی ایران نیز مطرح شود و همچنین «میان‌رشته‌ای» است و رویکردی ترکیبی و میان‌رشته‌ای در الهیات با علوم انسانی از جمله مطالعات فرهنگی، جامعه‌شناسی، مدیریت شهری و نیز هنر دارد.

الهیات شهر کاملا جنبه عینی و عمل‌گرایانه دارد و به‌دنبال حضور ایمان و معنویت و عدالت با مشارکت شهروندان و نهادهای مدنی و مردم‌نهاد در متن زندگی شهری است و تنها در بعد نظری و تبیین دانشی خلاصه نمی‌شود.

الهیات شهر تنها به جنبه مدیریتی شهر و مسائل نهاد و حاکمیت دینی در برخورد با زندگی شهری نمی‌پردازد بلکه نگاه بافتاری به شهر دارد و زمینه‌ها، لایه‌ها و فضاهای شهری را مورد توجه خود قرار می‌دهد و با رویکردی مردم‌شناختی و مطالعات فرهنگی، حضور معنویت و ایمان و عدالت و دیگری‌دوستی را در این سطوح زندگی شهری جستجو می‌کند.

الهیات شهر می‌تواند تلاش‌های علمی و عناوین دیگری که در علوم مختلف الهیاتی و نیز اسلامی مطرح می‌شود از جمله شهرهای ایمانی، فقه شهر و شهرنشینی، دین و شهر و مانند آن را در خود جای دهد و از جمله سرفصل‌های الهیات شهر به‌شمار رود. الهیات شهر دارای گستره قابل توجه و با شبکه موضوعات متنوع اما روشمند است.

همایش الهیات شهر به‌صورت بین‌المللی در کلان‌شهر مشهد که دارای بعد مهم زیارتی است می‌تواند آغازی مؤثر و راهگشا در پیوند الهیات و زندگی شهری باشد.

محورهای علمی همایش الهیات شهر:

نظریه‌های الهیاتی درباره زندگی شهری

تاثیر زندگی شهری و تحولات آن بر الهیات

الهیات؛ اخلاق و حقوق شهروندی

الهیات؛ برنامه‌ریزی و طراحی شهری

الهیات؛ هویت و منظر شهری

الهیات و توسعه پایدار شهری

« پرونده ویژه:مساله بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی»

اهداف همایش:

حل مسائل و چالش‌های زندگی شهری به‌صورت روشمند با رویکرد و دانش‌های الهیاتی

تقویت دین‌داری و توسعه ایمان در متن زندگی شهری

توسعه مطالعات میان‌‌رشته‌ای در علوم اسلامی و علوم انسانی با تمرکز بر شهر

بازسازی و بازخوانی روش‌ها، رویکردها و تقویت بنیان‌های علوم اسلامی با توجه به پردازش مسائل شهری

مواجهه پژوهشگران و نخبگان علوم اسلامی با مسائل عینی زندگی شهری به‌عنوان رکن تمدن اسلامی

حرکت علمی در مرزهای بین‌المللی دانش و دیدگاه‌های نوین الهیاتی

معرفی چشم‌انداز مشهد به‌عنوان قطب علمی الهیات شهر در جهان اسلام

رویکرد بین‌المللی همایش:

ارتباط با دانشکده‌ها و مراکز علمی در مسیحیت و جهان اسلام پیرامون الهیات شهر جهت اخذ مقاله و ارائه دیدگاه‌ صاحب‌نظران در پیش‌نشست‌ها و همایش

تولید و طراحی بسته‌ها و ویژه‌نامه‌های علمی با موضوع الهیات شهر به‌ زبان عربی و انگلیسی

تقدیر از پژوهشگر و نهاد مردمی برتر در جهان اسلام که دستاورد ممتازی در زمینه الهیات شهر داشته است (طراحی جایزه جهانی الهیات شهر)

برنامه‌ها و زمان‌بندی همایش:

تا پایان سال ۱۴۰۰ برگزاری پیش‌نشست‌ها و میزگردهای علمی برنامه‌ریزی شده است و همایش اصلی در اردیبهشت ۱۴۰۱ برگزار خواهد شد.

همچنین تا زمان برگزاری همایش، کتاب‌های تولیدی و ترجمه‌ای در موضوع الهیات شهر منتشر خواهد شد.

کلید واژه ها: الهیات، اسلام، کنف نشر

گروه: علوم اسلامی